E-ispiroğlu | E-ispiroglu | Van | Resim | Video | Şehri-i Van | İspiroğLu | Haber | Tarih | Gazete | Van Gölü | E-İspir

Van Nüfusu

Van ve Van Gölü çevresinde ele geçirilen tarihi ve arkeolojik bulgular, bölgenin Anadolu'nun en eski uygarlık merkezlerinden biri olduğunu, dolayısıyla da o günün şartlarında nispeten yoğun nüfuslu yöreler arasında sayılabileceğini göstermektedir. Bölgede yer alan çok sayıda tarihi kalıntılar, yerleşme ve nüfus yoğunluğu hakkında bir dereceye kadar fikir verse de, Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerine gelinceye kadar geçen süre içindeki nüfus gelişimi hakkında yeteri kadar sağlıklı bilgiye sahip değiliz.

Bilinen en eski uygarlıklarından olan Urartular dışında Van Gölü ve çevresi güçlü bir siyasi organizasyona merkez olmamıştır. Bölge, Urartu egemenliğinden çıktıktan sonra çesitli devletlerin sınır bölgesinde sık sık el değiştirmiştir. Bu nedenle çeşitli savaş ve istilalar dolayısıyla nüfusta zaman zaman azalmalar meydana gelmiştir.

Van Gölü çevresinin 19. yüzyıl öncesindeki nüfusu hakkında yeteri kadar bilgi sahibi değiliz. Osmanlı Salnamelerine dayanılarak elde edilen verilere göre 19. yüzyılın son yıllarında Van Merkez Sancağı ve Hakkari Sancağından oluşan, bugünkü Bitlis, Muş, Ağrı ve Hakkari illerinin de bağlı bulunduğu Van vilayetinin nüfusu 430.000 idi. Osmanlı Salnamelerine dayanılarak yapılan araştırmalara göre 1889'da Van'ın merkez nüfusunun 35000, Gevaş'ın 13164, Adilcevaz'ın 12697, Erciş'in 14774 ve Muradiye'nin nüfusunun ise 13382 olduğu tespit edilmiştir. Bunlardan başka Van'ın nüfusu hakkında Osmanlı döneminde bazı bilgiler elde edilmiş olsa da, bunların tahminden öte bilimsel bir değeri yoktur. Bu nedenle bu rakamlara dayanılarak zamanın nüfusu ve özellikleri hakkında bir takım değerlendirmeler yapmak sağlıklı olmayacaktır. Bu yüzden Van Gölü çevresinde, özellikle Van'ın nüfusunun zaman içindeki seyrinin ortaya konmasının Cumhuriyet Devrinde düzenli periyodlarla yapılan nüfus sayımlarının sonuçları ışığında yapılması daha anlamlı ve gerçekçi olacaktır.

Yüksek ve anzali bir arazi yapısına sahip olan Van Gölü çevresinde yerleşme ve nüfus, genellikle daha ılıman iklim koşulları ve nispeten verimli tarım topraklarının bulunduğu alanlarla kıyı ovaları üzerinde toplanmıştır. Söz konusu kıyı ovaları üzerindeki önemli yerleşmelerin nüfusları aşağıda verilmiştir.

Van	Cumhuriyet Caddesi

Tablo : Van Gölü Çevresindeki Yerleşim Yerlerinin Yıllara Göre Nüfusları

	VAN	ERCİŞ	MURADİYE	GEVAŞ	GÜRPINAR	EDREMİT
1935	9562	4669	710	1750	559	792
1940	11785	5841	1960	2015	570	824
1945	14266	6054	1548	2258	812	911
1950	15664	7048	1197	2442	865	911
1955	17254	9181	1450	2855	805	954
1960	22045	9927	1864	5580	1006	1062
1965	51451	14072	2518	4019	1004	1401
1970	46751	19552	4015	4944	1957	2595
1975	65665	22551	6654	6555	2057	2276
1980	92801	27582	10521	7410	2866	2569
1985	110655	56582	12085	8607	5556	5557
1990	155623	40481	11167	9994	3994	4790
2000	284464	70881	19702	10988	6211	6481

* Belirtilen nüfuslar şehir merkez nüfusları olup, köy nüfusları dahil değildir.

Birinci Dünya Savaşı sırasında (20 Mayıs 1915) Van'ın Ruslar tarafından işgal edilmesiyle nüfusun büyük bir kısmı Van'ı terk ederek Anadolu'nun daha güvenli bölgelerine göç etmiştir. Rus ve Ermeni işgaliyle şehir, gerek şekil, gerek nüfus ve gerekse fonksiyon yönünden büyük değişikliklere uğramıştır. Çok sayıda binanın tahrip edilmesi sonucu şehir küçülmüş, önceleri Türk ahalinin göç etmesi, daha sonra ise Ermeni nüfusun bölgeyi terk etmesi ile şehrin nüfusu o kadar azalmıştır ki 1889'da 35000 olan nüfus bu dönemde 7000'e kadar düşmüştür.

1927-55 arasındaki hızlı nüfus artışı büyük ölçüde 1933 yılında yapılan bir idari düzenleme ile Hakkari'nin ilçe yapılarak Van'a bağlanmasından kaynaklanmaktadır. Ancak bu durum uzun sürmemiş, 1936 yılında çıkarılan bir yasa ile Hakkari yeniden il yapılmıştır. Aynı yıl yürürlüğe giren bir başka yasa ile de Bitlis il olmuş ve Van'ın Ahlat ilçesi Bitlis'e bağlanmıştır.

İl nüfusunda anormal artış ve düşüşlere yol açan bu arızi durum dikkate alındığında;
1927-97 yılları arasında Van nüfusunun, 1935-40 yılları arası hariç, daima ülke ortalamasının üzerinde arttığı görülür. 1960-65 yılları arasında %46.9 a ulaşan yıllık nüfus artış hızıyla Van'da bir nüfus patlaması gerçekleşmiştir. Takip eden yıllarda yıllık artış hızında bir miktar düşüş kaydedilmişse de bu hız ülke ortalamasının üzerinde gerçekleşmiş ve bugünkü nüfusa ulaşılmıştır. 2008 yılına gelindiğinde Van şehrine ait nüfus bilgileri Türkiye İstatistik Kurumundan alınan bilgiler doğrultusunda aşağıdaki gibidir.
 

Tablo : 2008 Yılı Van ili Şehir ve Köy Nüfusu (TUİK İstatistikleri)

VAN İLİ ŞEHİR VE KÖY NÜFUSLARI (2008)
İLÇE				ŞEHİR				KÖY
	Toplam	Erkek	Kadın	Toplam	Erkek	Kadın	Oran (%)	Toplam	Erkek	Kadın	Oran (%)
Merkez	413.907	209.374	204.533	331.986	167.502	164.484	80	81.921	41.872	40.049	20
Bahçesaray	18.033	8.963	9.070	3.622	1.830	1.792	20	14.411	7.133	7.278	80
Başkale	63.123	32.925	30.198	15.910	8.953	6.957	25	47.213	23.972	23.241	75
Çaldıran	63.864	32.964	30.900	16.172	8.539	7.633	25	47.692	24.425	23.267	75
Çatak	24.152	12.496	11.656	6.402	3.462	2.940	27	17.750	9.034	8.716	73
Edremit	24.228	12.176	12.052	12.247	6.119	6.128	51	11.981	6.057	5.924	49
Erciş	152.201	79.054	73.147	77.464	40.415	37.049	51	74.737	38.639	36.098	49
Gevaş	29.783	14.679	15.104	11.042	5.484	5.558	37	18.741	9.195	9.546	63
Gürpınar	42.629	21.941	20.688	9.290	5.225	4.065	22	33.339	16.716	16.623	78
Muradiye	51.336	26.012	25.324	13.816	6.981	6.835	27	37.520	19.031	18.489	73
Özalp	72.343	36.978	35.365	9.402	4.794	4.608	13	62.941	32.184	30.757	87
Saray	24.072	12.506	11.566	4.325	2.520	1.805	18	19.747	9.986	9.761	82
Toplam	979.671	500.068	479.603	511.678	261.824	249.854	52	467.993	238.244	229.749	48

 

 

BELEDİYELERDEKİ NÜFUS (2008)
İlçe	Belediye	Toplam	Erkek	Kadın
Merkez	Van Belediyesi	331.986	167.502	164.484
	Bostaniçi Belediyesi	17.917	9.188	8.729
	Erçek Belediyesi	3.452	1.762	1.690
Bahçesaray	Bahçesaray Belediyesi	3.622	1.830	1.792
Başkale	Başkale Belediyesi	15.910	8.953	6.957
Çaldıran	Çaldıran Belediyesi	16.172	8.539	7.633
Çatak	Çatak Belediyesi	6.402	3.462	2.940
Edremit	Edremit Belediyesi	12.247	6.119	6.128
	Çiçekli Belediyesi	4.673	2.361	2.312
Erciş	Erciş Belediyesi	77.464	40.415	37.049
	Çelebibağı Belediyesi	12.693	6.666	6.027
	Kocapınar Belediyesi	4.692	2.431	2.261
Gevaş	Gevaş Belediyesi	11.042	5.484	5.558
	Uysal Belediyesi	2.800	1.364	1.436
Gürpınar	Gürpınar Belediyesi	9.290	5.225	4.065
Muradiye	Muradiye Belediyesi	13.816	6.981	6.835
	Ünseli Belediyesi	3.856	1.932	1.924
Özalp	Özalp Belediyesi	9.402	4.794	4.608
	Sağmalı Belediyesi	5.679	2.955	2.724
Saray	Saray Belediyesi	4.325	2.520	1.805

 

Van'da Nüfusa Kayıtlı Olunan İle Göre Nüfus (Kişilerin Nüfus Kütüğünde Kayıtlı Oldukları Yere Göre Van Nüfusu) 2008				Van Nüfusuna Kayıtlı Olup Başka Yerlerde İkamet Eden Nüfus (Nüfus Kaydı Van'da Olduğu Halde Başka İllerde İkamet Eden Nüfusun İkamet Ettikleri illere Göre Dağılımı) 2008
Nüfusa Kayıtlı Olduğu Yer	Van'da İkamet Eden Kişi Sayısı	Oran		İkamet Edilen İl	Van Nüfusuna Kayıtlı Kişi Sayısı	Oran
Toplam	979.671	100,00		Toplam	1.163.941	100,00
Van	871.854	88,99		Van	871.854	74,91
Hakkari	22.991	2,35		İstanbul	107.645	9,25
Bitlis	12.672	1,29		İzmir	20.185	1,73
Ağrı	10.690	1,09		Adana	16.281	1,40
Şanlıurfa	10.035	1,02		Mersin	15.914	1,37
Şırnak	9.096	0,93		Antalya	12.537	1,08
Siirt	5.492	0,56		Ankara	11.040	0,95
Muş	3.682	0,38		Bursa	10.608	0,91
Diyarbakır	1.580	0,16		Kocaeli	10.342	0,89
Erzurum	1.316	0,13		Gaziantep	8.590	0,74
Trabzon	1.306	0,13		Konya	8.166	0,70
Malatya	1.222	0,12		Tekirdağ	7.008	0,60
Konya	1.214	0,12		Muğla	5.231	0,45
Elazığ	1.034	0,11		Aydın	5.130	0,44
Mersin	950	0,10		Şırnak	4.724	0,41
Adana	898	0,09		Batman	3.178	0,27
Tunceli	871	0,09		Ağrı	2.997	0,26
Hatay	856	0,09		Sakarya	2.965	0,25
Mardin	843	0,09		Balıkesir	2.894	0,25
Ankara	837	0,09		Manisa	2.782	0,24
Batman	831	0,08		Denizli	2.779	0,24
Balıkesir	656	0,07		Bitlis	2.395	0,21
Gaziantep	632	0,06		Hakkari	2.264	0,19
Çorum	631	0,06		Bilecik	2.127	0,18
Yozgat	617	0,06		Çanakkale	1.708	0,15
Samsun	603	0,06		Diyarbakır	1.666	0,14
Kayseri	597	0,06		Hatay	1.475	0,13
Kahramanmaraş	589	0,06		Kırıkkale	1.328	0,11
Sivas	586	0,06		Eskişehir	1.110	0,10
Iğdır	565	0,06		Edirne	924	0,08
Osmaniye	552	0,06		Kırklareli	889	0,08
Adıyaman	526	0,05		Kütahya	853	0,07
Afyonkarahisar	518	0,05		Yalova	767	0,07
Kars	508	0,05		Kayseri	711	0,06
Eskişehir	505	0,05		Malatya	691	0,06
Tokat	499	0,05		Muş	658	0,06
Manisa	498	0,05		Erzurum	651	0,06
Ordu	489	0,05		Uşak	521	0,04
Kırşehir	486	0,05		Trabzon	491	0,04
İzmir	482	0,05		Bolu	472	0,04
Bingöl	451	0,05		Şanlıurfa	468	0,04
Kırıkkale	447	0,05		Iğdır	461	0,04
Aydın	391	0,04		Elazığ	452	0,04
Artvin	371	0,04		Siirt	443	0,04
Amasya	370	0,04		Isparta	424	0,04
Denizli	367	0,04		Afyonkarahisar	423	0,04
Niğde	334	0,03		Rize	414	0,04
İstanbul	324	0,03		Burdur	405	0,03
Antalya	291	0,03		Erzincan	392	0,03
Isparta	272	0,03		Zonguldak	355	0,03
Nevşehir	269	0,03		Kars	354	0,03
Çankırı	267	0,03		Amasya	308	0,03
Giresun	257	0,03		Bingöl	291	0,03
Bursa	254	0,03		Tokat	291	0,03
Uşak	251	0,03		Sivas	278	0,02
Erzincan	234	0,02		Düzce	272	0,02
Kastamonu	221	0,02		Kahramanmaraş	258	0,02
Kütahya	216	0,02		Osmaniye	249	0,02
Muğla	207	0,02		Karaman	248	0,02
Sakarya	207	0,02		Mardin	240	0,02
Burdur	204	0,02		Samsun	216	0,02
Ardahan	195	0,02		Adıyaman	210	0,02
Aksaray	190	0,02		Kastamonu	188	0,02
Rize	171	0,02		Yozgat	165	0,01
Zonguldak	169	0,02		Niğde	157	0,01
Çanakkale	162	0,02		Artvin	156	0,01
Karaman	145	0,01		Çorum	140	0,01
Kilis	134	0,01		Nevşehir	139	0,01
Karabük	129	0,01		Kırşehir	125	0,01
Gümüşhane	123	0,01		Karabük	125	0,01
Tekirdağ	120	0,01		Giresun	122	0,01
Edirne	111	0,01		Tunceli	103	0,01
Bolu	103	0,01		Çankırı	99	0,01
Kırklareli	98	0,01		Ordu	89	0,01
Sinop	93	0,01		Kilis	81	0,01
Kocaeli	89	0,01		Aksaray	79	0,01
Bilecik	82	0,01		Gümüşhane	52	0,00
Düzce	82	0,01		Bartın	47	0,00
Bayburt	79	0,01		Sinop	37	0,00
Bartın	70	0,01		Ardahan	24	0,00
Yalova	21	0,00		Bayburt	10	0,00

©2009 E-İspiroğLu. Design :Van Tasarım